Bijlage: info voor ouders

Beste ouders,

De komende weken werken we in de klas van je kind rond het thema “dood”. We beseffen dat dit misschien niet vanzelfsprekend is. We willen graag toelichten waarom we dit doen, hoe we aan de slag gaan en waar je als ouder terecht kan met je vragen of bezorgdheden.

Het taboe doorbreken

Lange tijd is men ervan uitgegaan dat we kinderen beter niet lastigvallen met de dood. Maar de dood is onlosmakelijk verbonden met het leven en vele kinderen komen al op jonge leeftijd in aanraking met de dood: hun favoriete huisdier gaat dood, mensen in hun omgeving sterven, ze horen over natuurrampen of levensbedreigende ziekten, … De dood kan ook in het leven van jonge kinderen al aanwezig zijn. 

Wij willen de dood als deel van het leven in de klas brengen en dit los van een (concrete) verlieservaring. Ervaring leert ons namelijk dat wanneer praten rond de dood losgekoppeld is van verlies en rouw, kleuters ook rond dood & doodgaan een natuurlijke nieuwsgierigheid ervaren. Zoals kinderen dit ervaren bij het ontdekken van bvb. plantjes die groeien, het reilen en zeilen in een bakkerij, de rituelen rond kerstmis, kortom de meeste alledaagse zaken.

In de klas willen we deze natuurlijke nieuwsgierigheid ondersteunen. En de onwennigheid rond de dood zo vroeg mogelijk doorbreken, liefst vóór het moment dat kinderen te maken krijgen met een verlieservaring.

Praten over de dood is voor volwassenen behoorlijk moeilijk. Er hangt een onbehagen rond en het brengt droevige en onaangename gevoelens naar boven. Voor kinderen is dit spreken nog moeilijker wanneer ze de afkeer van de volwassenen rondom hen voelen en daardoor hun vragen niet durven stellen. Door de dood wél ter sprake te brengen en er eerlijk en open over te praten, krijgen deze vragen bestaansrecht en kunnen kinderen (en volwassenen) gerustgesteld worden.

Wat willen we bereiken?

We geloven dat de angst voor de dood bij kinderen minder groot is als ze begrijpen wat doodgaan is en als ze inzicht krijgen in de rituelen om afscheid te nemen en blijvend te herinneren. We willen uitleggen dat de dood bij het leven hoort. Niet alleen mensen gaan dood maar de dood is overal aanwezig in de natuur. Ook (huis-)dieren gaan dood, net zoals de blaadjes van de bomen in de herfst.

Door de dood los van een verlieservaring bespreekbaar te maken, hopen we dat kinderen hun vragen en angsten durven verwoorden, waardoor deze vragen en angsten minder groot worden.

Hoe werken we?

We gaan in op volgende vragen: wat betekent doodgaan? Wat kun je wel/niet meer als je dood bent? Wat gebeurt er met het dode lichaam? Hoe kunnen we afscheid nemen? Wat voelen we als iemand doodgaat? We staan stil bij het praktische èn het emotionele. 

We gebruiken kinderboeken, liedjes, knutselactiviteiten en plannen een bezoek aan de begraafplaats en/of de begrafenisondernemer. 

Onze werkwijze vertrekt vanuit openheid en eerlijkheid. Er bestaan over de dood hoofdzakelijk vragen waarop we geen antwoord weten. Hier willen we eerlijk over zijn. We laten de kinderen kennis maken met een aantal (troostende) ideeën of beelden die er bestaan over wat er is na de dood (bijvoorbeeld een engel, de hemel, een ster, een regenboog, een vlinder, verhuizen naar je hart en dergelijke). Maar we stellen deze beelden niet voor als “de waarheid”. Door deze ideeën of beelden te benoemen, willen we met kinderen filosoferen over de dood: wat betekent het om dood te zijn? Waar zou je naartoe kunnen gaan? Zouden dode mensen of dieren ons nog kunnen zien of horen? Het stellen van deze vragen en er samen over nadenken is belangrijker dan het geven van sluitende antwoorden.

We gebruiken het lesmateriaal van Lucas for Life vzw. Je kan dit zelf raadplegen op http://doodgewoonindeklas.be.

Hoe gaan we om met de emoties?

We vertrekken niet vanuit een concrete verlieservaring. Hierdoor is het thema voor de meeste kinderen niet emotioneel geladen. Wanneer er toch gemis en verdriet naar boven komt bij de kinderen, geven we hier uiteraard de nodige aandacht aan. De leerkracht zal extra waakzaam zijn om gevoelens op te vangen.

De kans bestaat dat je kind hier thuis vragen over stelt. Het is belangrijk hier tijd voor te nemen: luisteren, de eigen emoties open benoemen en eerlijk antwoorden op de vragen van je kind. Dat kan ook betekenen dat je toegeeft dat je het antwoord niet weet.

Waar kan je terecht met vragen of bezorgdheden?

Het is goed om eventuele vragen of angsten door te geven aan de leerkracht. Zo kunnen we in de klas nog waakzamer zijn. Als er sprake is van een recente verlieservaring, is het zeker zinvol dit door te geven.

Wanneer je bijkomende vragen of bezorgdheden hebt, kan je ook bij de zorgcoördinator terecht.