Meer weten over kinderen en de dood

• In welke boeken vind je nog meer informatie?
• Zijn er reeds andere educatieve pakketten?
• Waar vind je bruikbare filmpjes en andere online tools?

Literatuur

• Alles wat was. Hoe ga je om met afscheid? (Stine Jensen), Kluitman, 2000, 128 p. – ISBN 978 90 206 2243 0
• De meest gestelde vragen over kinderen en de dood  (Riet Fiddelaers-Jaspers), In de Wolken, 2008, 34 p. – ISBN 978 90 804 7731 5
• Dood zijn, is dat voor altijd? En alle andere vragen van kinderen over de dood (Lies Scaut), Van Halewyck, 2020, 143 p. – ISBN 978 94 638 3016 4
• Ik weet niet wat ik zeggen moet. Hoe praat je over dood, verlies en rouw? (Mariska Overman & Rob Bruntik), Ten Have, 2020, 144 p. – ISBN 978 90 259 0899 7
• Jong verlies. Rouwende kinderen serieus nemen (Riet Fiddelaers-Jaspers), Ten Have, 2014, 320 p. – ISBN 978 90 259 0426 5
• Kinderen helpen bij verlies. Een boek voor iedereen die van kinderen houdt (Manu Keirse), Lannoo, 2020, 251 p. – ISBN 978 94 014 6541 0

Educatieve pakketten

De meeste educatieve pakketten over de dood, zijn zogenaamde “rouwpakketten” of “rouwkoffers”. Ze willen kinderen helpen om te gaan met een concreet verlies. Dat is ook logisch omdat de nood aan een methodiek op dat moment groot is. Ouders en andere betrokkenen zoeken een houvast om hun kind te helpen. De lijst van dergelijke “rouwpakketten” voor kinderen is lang.  

Het selectiecriterium dat wij hanteren binnen dit educatief pakket is strenger: wij zijn op zoek gegaan naar educatieve pakketten die bruikbaar zijn los van een verlieservaring. Sommige “rouwpakketten” beantwoorden aan dit criterium, maar de meeste niet. Er bestaan slechts enkele educatieve pakketten voor kinderen die niet gemaakt zijn met een concrete verlieservaring voor ogen. Deze laatste gaan vooral over lagere schoolkinderen (Nederland: groep 3-8).

Educatief materiaal om de dood bespreekbaar te maken

• Heeft de dood een kleur? en 49 andere filosofische vragen over leven en dood, 6+, Games That Matter, 2016 – ISBN 978 90 824 4971 6
  Toegankelijk spel om met kinderen en jongeren te filosoferen over leven en dood.

• Sprookjes en filookjes (Eef Cornelissen & Isabelle Desegher), Academia Press, 2012, 112 p. – ISBN 978 90 382 1900 4
  Boek over filosoferen over sprookjes – met één themasprookje en bijhorende vragen over de dood

Rouwpakketten die ook bruikbaar zijn los van verlieservaring

• Inspiratiekaarten voor omgaan met gemis, rouw en afscheid (Stine Jensen), Kluitman, 2021, 40 p. – ISBN 978 90 206 9548 9

• Ik denk aan je. 12 herdenkingsrituelen voor kinderen (Esther Ruël Engelman & Angelique Verheij), Uitgegeven in eigen beheer, 2020, 78p. – ISBN 978 90 903 3300 7

• Omdat ik je zo mis. Afscheid nemen, missen en herinneren (Ayse Bosse (t.) en Andreas Klammt (ill.)), Randazzo, 2018, 72 p. – ISBN 978 94 930 0701 7
  Een echt “troost-boek” dat tegelijk ook bruikbaar is los van een verlieservaring.

• Rouw in de klas Draaiboek omgaan met rouw en verdriet (Lies Scaut), Pelckmans, 2021, 202 p. – ISBN 978 94 640 1530 0

• Rouwverwerking: ik ben verdrietig Thema dood, 5+ (José Janssen), Heutink, 2014
  Praatplaten, puzzels, een lottospel, handpop en handleiding.

• Tot voorbij de regenboog, 3+ (Kathleen Amant), Hocus Pocus, 2019, 28 p. – ISBN 978 90 818 0097 6
  Een troostboek met troostpakket bij rouw en verdriet .

Online informatie

Websites

• Doodgewoon in de klas
  Educatief pakket voor 5-6de leerjaar (Nederland: groep 7-8) om de dood bespreekbaar te maken. Concrete aanpak met lesvoorbeelden. Vanuit Vlaams standpunt voelt  het soms wat “Hollands”. Een initiatief van het Nederlands Uitvaart Museum.

• Kleuters in rouw
  Website naar aanleiding van een eindwerk voor de opleiding voor kleuteronderwijs (Thomas More – Vorselaar). Het eindwerk zelf is downloadbaar en bevat een inhoudelijk sterk interview met Manu Keirse.

• Mijn gouden traan
  Een initiatief van Esther Ruël Engelman (rouw- en verliesbegeleider onderwijs): rouw en verlies een plek geven in het onderwijs. 

• Mijn herinnering aan jou
  Online tool om kinderen vanaf 6 jaar te helpen rouwen, met informatieve filmpjes en werkvormen. 

• SIRE Dooddoeners
  Sensibiliseringscampagne om de dood meer bespreekbaar te maken, vanuit”dooddoeners” over de dood.

Online filmpjes

• Het geheime leven van 4-jarigen
  Fragment uit het programma “het geheime leven van 4-jarigen”. Kleuters reageren op een dood vogeltje. De begeleider geeft een mooi voorbeeld hoe je hiermee kan omgaan. Vooral minuut 12′-17′.

• Het Klokhuis over dood en afscheid
  –Wat is dood?
  –Afscheid nemen
  –Waarom begraven of cremeren we onze overledenen?
  –Hoe ga je om met rouw?

• Kinderen en de dood
  Filmpje over hoe we kinderen kunnen helpen bij het omgaan met de dood, hoe we ons aan elke ontwikkelingsfase moeten aanpassen. Aanvulling bij het boek “Uil is dood”.

• Manu Keirse over kinderen en rouw
  Uitleg van Manu Keirse over hoe we kinderen kunnen helpen leren omgaan met de dood.

• Mereltje en de dood
  Filmpje voor kinderen, waarin bevattelijk wordt uitgelegd wat de dood is, naar aanleiding van het overlijden van een broertje.

• Tiktok
  Gebruik de hastag “#deathtok”: filmpjes die aspecten van de dood en omgaan met de dood behandelen. Meestal zeer Amerikaans, maar ook met een Brusselse begrafenisonderneemster die op zeer toegankelijk wijze het werk van een begrafenisondernemer in België in beeld brengt onder de naam “la.travailleuse.funebre”.

Podcasts

• Grafzaken
  Zoektocht naar informatie over wat er praktisch bij de dood komt kijken, met ook veel aandacht wat de dood betekent. Soms met (bekende Nederlandse) gasten.

• Kassiewijle
  Fascinatie voor en negatie van de dood worden met elkaar geconfronteerd.

• Zullen we over de dood praten?
  Grensverleggende podcast van drijvende krachten achter Bureau Morbidee en Vergankelijkheidsdag in Nederland. Met veel aandacht voor palliatieve zorg